Karma en reïncarnatie
De vragen die de woorden karma en reïncarnatie bij de mensen in
deze tijd oproepen worden in het algemeen zeer eenvoudig afgedaan
door de bewering: "ik geloof er niet in" of "ik geloof er wel in".
Beide beweringen getuigen van oppervlakkigheid die tot een dogmatisch
standpunt leidt dat ons verhindert de gedachten en gevoelens die deze
woorden oproepen, te doorvorsen. De begrippen karma en reïncarnatie
roepen immers de allerdiepste vragen op die de mens van deze tijd zich
kan stellen, vragen die de sleutel vormen op de deur naar zijn
zielegeestwezen. Nu is het bijzondere van deze sleutel, dat hij alleen
dan zijn functie als slotopener kan handhaven, zolang de mens die hem
gebruikt kan blijven vragen. Met andere woorden de antwoorden, die in
eerste instantie bevredigend lijken, doen de deur dicht! De levende
vraag blijkt de sleutel tot de onpeilbare ziel en de werkelijkheid
van de geest.
Rudolf Steiner heeft in zijn boeken en vele voordrachten over het
onderwerp een geesteswetenschappelijke weg beschreven die verschillende
uitgangspunten biedt om tot de juiste vraagstelling te komen. De juiste
vraag en de levende vraag blijken hier identiek! De antwoorden die uit
de geesteswetenschap voortkomen bevatten direct nieuwe vragen die de
deur naar de bron openhouden.
Het karmabegrip zoals het in de oosterse wijsheid en in arabische
opvatting wordt gehanteerd heeft iets onontkoombaars. Het is als de
wetten van de natuur: onveranderlijk en vergeldend. Actie = reactie
of anders uitgedrukt: iedere daad heeft gevolgen en die gevolgen
komen bij de dader terug. De ultieme gerechtigheid die voltrokken
wordt aan een mens die een natuurwezen is en zich daarom niet kan
ontwikkelen;hij kan slechts ondergaan.
In de oosterse wijsheid is de reïncarnatie - dat letterlijk betekent:
het opnieuw in het vlees (carno) terugkeren - het gevolg van de
karmawet. De mens wordt hierbij in een cirkelgang getrokken die
ononderbroken gelijksoortige gebeurtenissen oproept. De grote Buddha
die 600 jaar voor Christus leeft, brengt dan ook als zijn leer:
"Onttrek je aan het rad van wedergeboorte door jezelf zo te reinigen
dat je geen gevolgen meer hebt".
De arabische opvatting leidt tot de eigentijdse: De mens heeft maar
één leven waarin hij wetmatig uitleeft wat geleefd moet worden.
Onontkoombaar leeft hierin de zekerheid van het materialisme: alles
staat vast: de oorzaken en gevolgen liggen in de natuurlijke wereld
d.w.z. in de stoffelijke wereld. In beide opvattingen leeft de idee
van de onveranderlijkheid.
In de anthroposofische karma-opvatting begin het begrip mens in
ontwikkeling zijn zegenrijke tocht. De mens is niet slechts lichaam
en ziel maar een onsterfelijk wezen (het Ik) dat zich periodiek een
nieuwe ziel en een nieuw lichaam vormt, teneinde in de stoffelijke
wereld ervaringen op te doen, die het onsterfelijke 'Ik' vervolmaken.
Als het 'Ik' besluit opnieuw naar de aarde te gaan drukt het de
ervaringen uit vorige levens uit in ziel en lichaam van de nieuwe
incarnatie met de bedoeling het totale menselijke wezen verder te
ontwikkelen. De wet van het karma wordt daarbij door de mens gemaakt
tot het instrument van zijn vervolmaking! De zgn. goede en kwade
gebeurtenissen hier op aarde krijgen hierdoor hun betekenis, worden
zin-vol.
Het leven na de dood
Het interessante gevolg van deze opvatting is dat de mens slechts
begrepen kan worden als ook de gebeurtenissen tussen dood en nieuwe
geboorte worden betrokken bij zijn aardse leven. De zin van zijn
aardse leven kan niet worden begrepen zonder daarbij zijn leven als
geestwezen te betrekken. Om te ontkomen aan de moderne opvatting dat
de oorzaken van lief en leed hier op aarde moeten worden gezocht, is
een werkelijke zelfkennis nodig. Deze zelfkennis wordt verkregen als
de mens zich zichzelf in de herinnering kan brengen d.w.z. zichzelf
ook als geestwezen, als onsterfelijk wezen leert begrijpen en ervaren.
Voor de zogenaamde doden d.w.z. mensen die in een andere vorm
voortbestaan, geldt dat zij zichzelf in de geestwereld als stoffelijke
en geestelijke entiteit leren zien. Dat proces kan daar slechts bewust
worden, beleefd worden, als de mens zich tijdens zijn incarnatie heeft
ingespannen om ook de geestwereld te doorgronden. Deze inspanningen
zijn het die hem na de dood licht op zijn geestespad werpen.
Het precieze beschouwen van de weg tussen dood en nieuwe geboorte is
ons door de geesteswetenschap van Rudolf Steiner mogelijk geworden.
Deze gang na de dood kan door de geesteswetenschappelijke methode
worden beschreven en met het normale logische verstand worden begrepen.
In hoeverre deze begrippen ook tot innerlijke zekerheid hieromtrent
voeren is afhankelijk van de inspanning die wij verrichten om door
onze invoelende vermogens de begrippen tot levende werkelijkheid te
versterken.
De contacten tussen de levenden en de doden
De weg die de mens na zijn dood aflegt in de planeetsferen voeren
hem via de maansfeer naar de zonnesfeer en tenslotte zover als de
saturnussfeer waarna de terugweg naar de aarde aanvangt. In deze
gang door de sferen heeft de mens bepaalde taken t.o.v. de aardse
wereld, de wereld van de levenden. Veel van zijn op aarde
onverwerkelijkte idealen kan hij nu in samen-werking met en door
de levenden verwezenlijken. Zonder die samenwerking tussen levenden
en doden bewust of onbewust komt eigenlijk hier op aarde niets
belangrijks tot stand. De oude volken hadden daarom ook terecht een
uitgebreide voorouderverering, die mogelijk was omdat de voorvaderen
werkelijk intiem werden beleefd als mede- of tegenwerkend vanuit de
dodenwereld.
Onze 'voorvaderen' moeten nu niet langer worden gezocht in de lijn
van de bloedverwantschap maar in de nieuwe verwantschap nl. de
geestverwanten! Samen met die geestverwanten op aarde en in de
geestwereld kan dan bewust worden gearbeid aan de individuele
ontwikkeling en aan de gemeenschappelijke d.w.z. de
mensheidsontwikkeling. Deze verbindingen met de geestverwanten moet
hier op aarde bewust worden nagestreefd o.a. door het bestuderen
van het menselijk wezen en zijn werkelijke levensweg voor en na de
dood, voor en na zijn geboorte.
Henk Gerbrands
terug naar Artikelen per categorie